"Kim chỉ nam" là cái gì vậy mà mấy gã nói láo cứ hay thích dùng?

“Kim chỉ nam” là gì?

Chắc hẳn nhiều người đã biết thuật ngữ này, và hẳn cũng đã nhiều người dùng thuật ngữ này.

Nhưng có lẽ dùng theo thói quen là chính.

Thuật ngữ “kim chỉ nam” là một thuật ngữ trộn giữa tiếng Việt và tiếng Việt-Hán.

Trong tiếng Trung có một từ là 指南針 đọc sang âm Việt-Hán là Chỉ Nam Châm. 指南針 dịch sang tiếng English là “compass”. Từ “compass” dịch sang tiếng Việt là “la bàn”. Từ “la bàn” này có gốc một trăm phần trăm là tiếng Hán là La羅盤Bàn.

Ý là cái la bàn (compass), trong tiếng Trung có thể dùng hai từ 指南針Chỉ Nam Châm  hoặc La羅盤Bàn.

Chỉ 指 là động từ “chỉ” – nghĩa là chỉ trỏ về hướng nào đó.

Nam 南 là phía nam, phương nam, ngược với hướng bắc.

Châm 針 là cây kim, như cây châm cài tóc chẳng hạn.

Khi người Hán nói đến cái “la bàn” họ dùng từ “chỉ nam châm” – thì dân ta sẽ nói là “kim chỉ nam”.

Trước đây đi đường còn chưa có các “app navi” kiểu như “gúc-gờ-mép” thì người ta phải dùng la bàn, đặc biệt là đi rừng và đi biển. Do đó cái “chỉ nam châm” hoặc cái “kim chỉ nam” là không thể thiếu được.

Dần dà, cái từ “kim chỉ nam” được người Việt văn học hóa nó thành trìu tượng như ngày nay.

Cái “chỉ nam châm” (kim chỉ nam) có một đặc tính là bị từ trường trái đất điều chỉnh. Bởi vì chính nó có từ tính. Và vì vậy nó hút sắt hoặc bị sắt hút. Vậy thì một cục sắt có từ tính nó cũng có tính chất giống như cái “chỉ nam châm” – Mặc dù cục sắt đó đâu có giống hình cái kim, nhưng người Việt dùng luôn cái tên “nam châm” để đặt tên cho cái cục sắt từ tính đó.

Thế là càng ngày cái “kim chỉ nam” càng trở nên trìu tượng và bí ẩn, và cái bọn chánh trụy gia thì rất thích nói những gì mù mờ, nên “kim chỉ nam” lại như cá gặp nước. Nông dân tá điền đâu có hiểu “chỉ nam châm” là cái thứ quái gì đâu, nhưng thấy nó tuôn ra từ miệng những kẻ nói hay thì tự tôn chúng thành thánh.

Ka ka… cứ như vậy, thì cả ngàn năm sau cái bọn nói láo gần 100 năm qua vẫn không bị lật mặt. 😂

Rồi, bây giờ Jack Sparrow hãy lấy la bàn (compass) ra và lên đường thôi.😁

 

😄Cái thú vị của ngôn ngữ là có rất nhiều trường hợp người ta dùng cách nói theo thói quen chứ không có một nguyên tắc nào cả.

Ví dụ như trên lon beer, chữ viết là Mạch麦酒 Tửu nhưng họ nhất định chỉ đọc là ビール (beer) chứ không đọc phát âm của chữ Mạch Tửu – túm lại viết thế này 麦酒 chỉ là để hiểu nghĩa của nó, viết một đằng mà nói lại một nẻo.

Một ví dụ thứ nhì là món Bạch Tuộc (たこ)  Nướng (焼き) thì cả viết và nói đều là たこ焼き (ta-ko-ya-ki). Thế nhưng Gà Nướng thì lại bị đảo lại thành Nướng Gà (ya-ki-to-ri) 焼き鳥 – chữ Điểu鳥 là con chim – trong tiếng Nhật là con gà.

Hôm nay có một chuyện, trong văn phòng công ty có một cái máy chế nước uống, trên đó có một nút chức năng là ミルクティー (mi-rư-kư-ti) tức là phiên âm từ “milk tea”, chữ này trong tiếng Việt nói thành “trà sữa”. Cái thú vị ở đây là không người Việt nào đồng ý với cách nói “sữa trà”. Cũng tương tự như vậy, người Nhật cũng dùng từ Ngưu牛乳Nhũ để nói từ “sữa”, và từ Trà茶 để nói từ “trà”. Thế nhưng khi một tay người Việt cắc cớ cố tình ghép chữ牛乳茶 (gyū-nyū-cha) để nói “trà sữa” – thì người Nhật nhất định không chấp nhận. 😀